Tomsk - miasto w Rosji, centrum administracyjne obwodu tomskiego, we wschodniej części Niziny Zachodniosyberyjskiej na brzegu rzeki Tom. Liczba ludności: 523 tys. Odległość od stolicy: 3,5 tys. km. Ulica Lwa Tołstoja wiedzie wzdłuż 85 południka długości wschodniej.
Średnia temp. w styczniu: -19,2 C
Średnia temp. w lipcu: + 18,1 C
Na cześć miasta nazwano jedną z asteroid – „4931 Tomsk”

Historia
Tomsk został założony na mocy ukazu cara Borysa Godunowa z 1604 r. Wydanie ukazu miało bezpośredni związek z wizytą na carskim dworze posłów tatarskich z plemienia Euszta i jego władcy Tojana, którzy zwrócili się o przejęcie przez Moskwę władzy nad ich plemieniem i wzniesienie rosyjskiego miasta obronnego nad Tomem. Eusztowie obawiali się wówczas najazdów Kirgizów i Kałmuków. W XVIII, kiedy granice państwa przesunęły się daleko na południe i wschód, Tomsk utracił znaczenie obronne. Po utworzeniu traktu syberyjskiego staje się ważnym centrum handlowym. Od 1804 r. miasto stanowi centrum administracyjne guberni tomskiej, obejmującej współczesne terytoria Republiki Ałtaju, Kraju Ałtajskiego, obwodów: kemerowskiego, nowosybirskiego i tomskiego, Kazachstanu i części Kraju Ałtajskiego (!). Począwszy od połowy XVIII stulecia Tomsk jest miejscem zsyłki. Od lat '30 XIX wieku dzięki rosnącemu wydobyciu złota na Syberii szybko zwiększała się liczba ludności miasta. Jednakże pod koniec XIX stulecia Tomsk traci znaczenie ważnego węzła komunikacyjnego, gdyż omija go szlak powstającej kolei transsyberyjskiej. Choć Tomsk mieści się w odległości ok. 70 km od ujścia Tomu do Obu, to most na Obie znalazł się zdecydowanie dalej na południe, w miejscu dzisiejszego Nowosybirska.
W latach 1918-1944 miasto poważnie podupadło i straciło swój regionalny status. Znaczna część ludności przenosi się do dynamicznie rozwijającego się Nowosybirska i innych miast, znajdujących się na trasie kolei transsyberyjskiej. Od 1944 roku Tomsk jest się stolicą obwodu tomskiego.
Po wojnie, do lat 60 miasto niespecjalnie się rozwija. Nieco lepiej życie w mieście wyglądało pod koniec lat ’70 : rozwinęło się centrum naukowo-badawcze, od zera powstał przemysł naftowy, powstały liczne przedsiębiorstwa budowlane. Jest to także czas rozwoju kulturalnego i odbudowy wizerunku miasta. W okresie pieriestrojki zniesiono ograniczenia na wizyty obcokrajowców w Tomsku.

W 2004 roku miasto obchodziło 400 lat istnienia. Obchody rocznicowe, wyznaczone na wrzesień, zostały odwołane gdyż zbiegły się z wydarzeniami w Biesłanie.
W 2006 roku w Tomsku miało miejsce spotkanie kanclerz Niemiec Angeli Merkel z ówczesnym Prezydentem Władimirem Putinem (w Tomsku żyje znaczna diaspora niemiecka, a obecny gubernator obwodu jest dziewiątym z kolei Niemcem piastującym ten urząd).

Architektura
W Tomsku zachowało się wiele zabytków architektury drewnianej, głównie z końca XIX wieku.
Pierwszą świątynią w mieście była Cerkiew Troicka, której budowę rozpoczęto w roku założenia miasta, a ukończono 2 lata później. Do 1820 roku zamieniła się w ruinę i została rozebrana. W 1605 r wzniesiono pierwszy monastyr (Cerkiew Kazańska). Za najpiękniejszą uchodzi Cerkiew Zmartwychwstania pochodząca z roku 1622, przebudowana w 1804.
Do rewolucji w mieście znajdowało się 31 cerkwi prawosławnych, kilka soborów, czasowi i monastyrów oraz polski kościół katolicki, kircha luterańska, trzy synagogi i dwa meczety. W czasach sowieckich większość z nich została zniszczona. Tylko niektóre zachowały się do dziś, wyłącznie dzięki temu, że pełniły funkcję składów, archiwów lub domów mieszkalnych. W ostatnich latach część świątyń odbudowano i oddano do użytku wiernym. W ramach przygotowań do rosyjsko-niemieckiego szczytu w kwietniu 2006 w dwa miesiące wybudowano nową drewnianą (sosnową) kirchę, w zamian za tą zburzoną w 1936 r.

Transport miejski
Miejskie i podmiejskie przewozy pasażerów odbywają się autobusami typu PAZ („Pawłowskij autobus ) (914 sztuk w 2009 r.) Funkcjonuje około 40 linii autobusowych (głównie prywatni przedsiębiorcy np. „Tomskawtotrans” oraz miejski zarząd tramwajowo-trolejbusowy). Jeżdżą także trolejbusy (od 1967 r., 7 linii; 93,4 km), tramwaje (od 1949, 5 tras; 45,7 km) i taryfy.

autor tekstu: Kinga Kluczewska

PS. Obszerniejszego artykułu o Tomsku w języku polskim w internecie raczej nie znajdziecie xD
~Paweł