Arzamas - miasto w europejskiej części Rosji w obwodzie niżnonowogrodzkim, położone na wyższym prawym brzegu Tioszy (dopływ Oki), założone w 1552 r. jako twierdza podczas trzeciego pochodu Iwana Groźnego na Kazań.
Istnieje kilka wersji pochodzenia nazwy miasta. Pewnym jest, że wywodzi się ona z języka erzja (jeden z dwóch dialektów języka mordwińskiego, obok rosyjskiego i mokszy, trzeci język urzędowy Mordwy, należący do grupy ugrofińskiej). Nie wiadomo natomiast, czy pochodzi od słowa "piękny" czy "ziemia ojczysta".
Od 1779 miasto ujezdne. Przez Arzamas przebiega 10 traktów handlowych. W 1823 znaczna część zabudowań miasta została stawiona przez pożar.
Liczba ludności: 128,3 tys. (2010). Skład etniczny: Rosjanie, Czuwasze, Tatarzy, Ukraińcy, Mordwini.
Miejsce przecięcia ważnych magistrali kolejowych i korytarzy przesyłowych.

autor tekstu: Kinga Kluczewska